روانشناسی کودک

روانشناسی ترس کودک

شکل گیری هراس یا ترس از ابتدای زندگی کودک با او همراه می شود. می توان شاهد ترس در موقعیت های متفاوت مانند روبرو شدن با افراد غریبه، اشیای جدید یا موقعیت های غیر معمول بود. ترس از تاریکی برای کودک معادل تنهایی است. کودک معمولاً در تاریکی از چیزی که در تاریکی وجود دارد و ناشناخته است می‌ترسد. همچنین در خلال سال های پیش دبستانی ترس از حیواناتی که گاز می گیرند در کودکان ایجاد می‌شود. همچنین ترس از رعد و برق، آسانسور، ماشین، غول، شبح، تنهایی، مکان های وسیع و…به وجود می آید. هنگامی که کودک بزرگتر می شود در حدود هشت‌سالگی هراس از مرگ بروز می کند. در روانشناسی کودک به این نکته اشاره می شود که ترس اصلی ترس از مرگ مادر است که زیربنای آن اضطراب جدایی است.

• واکنش مناسب والدین در برابر این گونه ترس ها چگونه باید باشد؟
• والدین چگونه باید ترس های موجه از غیر موجه را در سنین مختلف تشخیص بدهند؟
• آیا ترس های خود والدین و محیطی که کودک در آن پرورش یافته، تأثیری در به وجود آمدن هراس دارد؟

روانشناسی استرس و اضطراب کودک

شیوه های بیان اضطراب در روانشناسی کودک به این شکل است که یا در رفتار ظاهری اش، هیچ گونه ترس و اضطرابی مشاهده نمی‌شود؛ اما به صورت دائم از مکانیزم های اجتناب و گریز استفاده می‌کند. مثلاً با بچه ها بازی نمی‌کند و یا سمت کسی نمی رود. پاره‌ای دیگر از کودکان اضطراب و استرس خود را نشان می‌دهند. مثلاً دائم جیغ می زنند و خیلی حساس و زود رنج هستند. به طور کلی استرس و اضطراب در کودکان یا به شکل حاد است؛ یعنی به صورت یکدفعه نشان داده می شود. یا به صورت مزمن و زمان دار است و به شکل یک ناراحتی کم و بیش دائم همراه با کودک است. در روانشناسی استرس کودک وضوعات زیر مورد بررسی قرار می گیرند:

• نحوه برخورد والدین با کودکان خود در زمان تنیدگی و استرس چگونه باید باشد؟
•  والدین تا چه اندازه از اضطراب کودکشان آگاهی دارند؟
• اگر کودکان احساس گناهکاری، یا احساس درست انجام ندادن یا بد انجام دادن کار، یا احساس تأیید نشدن توسط دیگران را دارند نشانه ای از وجود استرس و اضطراب در آنان است.
• آیا نگرانی های اضطراب آمیز کودکان درباره اطرافیان همراه با نشخوار فکری، مشاهده شده است؟

کودک لجباز

لجبازی یا نافرمانی کودک به مفهومی گفته می شود که کودک در برابر خواست ها و انتظارات والدین به انواع مختلف سرپیچی می کند. این سر پیچی ها به اشکالی چون: گریه کردن، جیغ و داد کردن، به کار بردن الفاظ زشت و… صورت می‌گیرد. روان‌شناسی کودک دلایل گوناگونی را برای این نوع واکنش‌های نامطلوب، عنوان نموده است. تشخیص درست علت این لجبازی در روند بهبود این رفتارهای ناسازگار بسیار ضروری است. روانشناس کودک ضمن تشخیص صحیح علت، با به کار بردن متدهای تخصصی، در درمان و بهبود این واکنش ها به والدین کمک می کند.

• علت لجبازی کودکان در سنین مختلف چیست؟
• آیا گاهی لجبازی‌های کودک را می‌توان به‌عنوان یک نوع اختلال رشدی عنوان کرد؟
• بهترین روش رفتاری والدین در بهبود این نوع رفتارها چه روشی می‌تواند باشد.

مهارت های ارتباطی در کودکان

کودک در مراحل مختلف رشدی به گونه های متفاوتی با محیط پیرامون خود ارتباط برقرار می کند. از رفتار های ارتباطی غریزی مثله مکیدن، گریه کردن در بدو تولد تا به کار بردن مهارت های پیچیده تر کلامی وغیره. در روانشناسی کودک نیز یادگیری مهارت ارتباطی بسیار ضروری است. زیرا کودک به وسیله دستیابی به این مهارت ها می‌تواند به نحوی مؤثر، با محیط و دیگران ارتباط برقرار کند. همچنین باعث بروز واکنش های سازنده در اطرافیان شود. یادگیری این مهارت ها در روانشناسی کودک به عنوان کلید رشد شخصیت اجتماعی کودک محسوب می‌شود.

• مهارت‌های ارتباطی کودک به چه مهارت‌هایی گفته می‌شود؟
• نقش والدین در دست‌یابی کودک به این مهارت‌ها چگونه است؟
• در هر مرحله از رشد کودک، دست‌یابی به کدام مهارت ضروری بوده و نشانه سلامت شناختی کودک است؟