مهارت نه گفتن :
بدون شک برای همه ی ما پیش آمده است که به خواسته ها و درخواست هایی که در حیطه مسئولیت و توان و وقت ما نبوده اند،
پاسخ مثبت داده ایم.شاید یکی از دلایل آن این بوده که قدرت تصمیم گیری لحظه و نه گفتن یا رد کردن درخواست دیگران برایمان
بسیار دشوار بوده است.
مهارت نه گفتن و اهمیت آموزش آن به کودکان بسیار مهم است.بهتر است بدانیم که تسلیم توقعات دیگران شدن و پذیرفتن مسئولیت بیش از حد توان، باعث افزایش مشغله ی ذهنی و روانی و در نتیجه باعث احساس ناخوشایند و استرس در فرد می شود.
مهارت نه»» گفتن از سنین کودکی از اهمیت زیادی برخوردار است و میتواند به سلامت روان کودک کمک کرده و همچنین از
آسیب های روانی که ممکن است در بزرگسالی گریبان گیر کودک شوند و سلامت روان او را تهدید کنند، جلوگیری کند.
کودک هرچه بزرگ تر می شود ممکن است در موقعیت هایی قرار بگیرد که داشتن ظرفیت و اعتماد به نفس ««نه»» گفتن
برایش لازم باشد، از این رو بسیار مهم است که والدین از میزان اهمیت مهارت ««نه»» گفتن و نحوه ی آموزش آن به کودکان
آگاه باشند.
چرا ««بله» می گوییم درحالی که منظورمان «نه» است؟
ممکن است شما از خودتان پرسیده باشید که چرا «بله» گفتم درحالی که می خواستم «نه» بگویم؟ پاسخ به این سؤال آسان نیست
و ممکن است ترکیبی از موضوعات و شرایط، منجر به ایجاد این رفتار در شما شوند؛ که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:
شما «بله» میگویید چون آن چیزی است که آموخته اید.
یکی از دلایلی که شما به جای نه گفتن بله می گویید، ممکن است به دلیل آموزش های نادرست در دوران کودکی شما باشد. که
به شما آموخته اند که درخواست دیگران را رد نکنید و به آنها نه نگویید.
شما «بله» می گویید چون می خواهید توسط دیگران دوست داشته شوید.
همه افراد می خواهند توسط دیگران دوست داشته شوند. شما می خواهید توسط والدین، دوستان، همسالان، رئيس و همکارانتان
دوست داشته شوید.
وقتی شما دیگران را ملاقات میکنید، می‌خواهيد که برداشت های اولیه ی آنها از شما مثبت باشد چون می‌خواهید توسط آنها
دوست داشته شوید و مورد تایید قرار بگیرید به همین دلیل به جای نه گفتن به درخواست های آنها هرچند هم که نا معقول باشند،
بله می گویید.
شما «بله» میگویید چون جرأت و شجاعت گفتن کلمه ی «نه» را ندارید.
قاطع نبودن یکی از دلایلی است که به شما اجازه نمی دهد نه بگویید. درحالی که ممکن است در درونتان صدایی فریاد بزندکه: بگو «نه»!
نکته ی اصلی این است که شما برای نه گفتن به اندازه ی کافی شجاع نیستید و باید روی خودتان کار کنید و آموزش ببینید.
و در نهایت شما «بله» میگویید چون احساس میکنید باید بله بگویید.
احساس مسئولیت داشتن یک ویژگی خوب و پسندیده است. باید این را بدانید که گاهی اوقات مردم برای انجام کاری که درست است،
می‌توانند در حلقه‌ی همیشه «بله» گفتن گرفتار شوند حتی هنگامی که باید «نه» بگویند!
چرا باید نه گفتن را به کودکان بیاموزیم؟
یادگیری مهارت نه گفتن برای کودکان میتواند تاثیرات مثبتی در ابعاد مختلف زندگی کودکان بگذارد،از این رو در ادامه به
دلایل اهمیت یادگیری این مهارت اشاره میشود.
1. به منظور محافظت وحفظ امنیت شخصی کودک:
کودکان باید بدانند که در موقعیت هایی که امنیت شخصی شان در معرض خطر است، باید نه بگویند. به عنوان مثال در مورد
سوء استفاده های جسمی یا جنسی، گفتن «نه!» همراه با اقداماتی از قبیل لگد زدن و فریاد زدن برای کمک گرفتن از اهمیت زیادی برخوردار
است و نه گفتن اولین سلاح دفاعی کودک است.
2. به منظور ایجاد تصویری مثبت از خود:
مهارت نه گفتن میتواند باعث رشد عزت نفس، اعتماد بنفس و استقلال در کودک شود.
3. به منظور حفظ هویت:
مهارت نه گفتن میتواند به کودک کمک کند تا ترجیحات شخصی خودش را مشخص کند و به عقاید خود پایبند بماند و
کار هایی را انجام دهد که مورد علاقه خودش باشد.
چگونه مهارت نه گفتن را به کودکان آموزش دهیم؟
برای این امر لازم است ابتدا خودتان این مهارت را به دست آورید. در حقیقت یادگیري مهارت نه گفتن، شخصیت شما را به کلی تغییر نمی دهد،
اما به شما کمک می کند که با شناخت بهتر نسبت به خودتان، توانایی هایتان را بشناسید و تصمیم بگیرید که آیا میتوانید علاوه بر
وظایف و مسئولیت هاي خود، درخواستهاي دیگران را هم بپذیرید، یا خیر. در واقع با یادگیري این روش ها به راحتی میتوانید
احساسات خود را کنترل کنید و بدون هیچگونه عجله و شتابزدگی به دیگران پاسخ بدهید.
شما باید بدانید که قبل از پاسخ دادن به هر درخواستی، دربارة درخواستی که شنیده اید خوب فکر کنید و سؤالات زیر را از خود بپرسید:
آیا من وقت انجام آن را دارم؟
آیا با پذیرش آن تحت فشار قرار می گیریم؟
آیا براي انجام آن به دردسر می افتم؟
آیا رد آن نشانۀ بی میلی من خواهد بود؟
آیا با پذیرش آن احمق و ساده لوح به نظر می آیم؟
چه باید بکنم تا دیگران چنین درخواستی از من نکنند؟
اگر درخواست را بپذیرم چه چیزي بدست می آورم؟
با پاسخگویی به چنین سؤالاتی، به ایده هاي ذهنی خوبی دست پیدا می کنید و با گذشت زمان و تمرینات مستمر نه گفتن،
اولین و روشن ترین پاسخ در ذهن شما نسبت به درخواست های نا مربوط، نه خواهد شد.
نه گفتن یک مهارت ارزشمند و آموختنی است و آموزش آن در سنین کودکی از اهمیت زیادی برخوردار است و می تواند بسیاری از آسیب هایی که ممکن است در بزرگسالی گریبان گیر کودک شوند جلوگیری کند.
آموزش این مهارت در کودکان از بستر خانواده آغاز می شود. می توانید از طریق بازی های مختلف و نقش بازی کردن،
این مهارت را به آن ها آموزش دهید. به عنوان مثال به فرزند دل بندتان بگویید فکر کند در موقعیتی قرار دارد که شخصی از او میخواهد
بدنش را لمس کند یا هر موقعیتی که کودکتان باید نه بگوید. حال از او بخواهید که تصمیم خود را بیان کند و به او بیاموزید که چگونه نه بگوید.
نکته ی دیگر این که از کودکتان یک شخص بله قربان گو نسازید، یعنی این که به او اجازه دهید در برخی از موارد حتی نسبت به
خواسته های نامعقول شما هم پاسخ «نه» بدهد و سرزنش نشود.
این گونه کودک می آموزد که نه گفتن به خواسته های نا معقول دیگران به معنای این که او شخص مؤدبی نیست نمیباشد.
نکاتی در رابطه با نه گفتن :
با آرامش و قاطعانه در لحن صدا و رفتار و چهره به طرف مقابل بفهمانید که شما انسان معقولی هستید و ممکن است گاهی هم نه بگویید.
طوری رفتار نکنید که انگار از تصمیمتان ناراحت هستید و میتوان نظرتان را تغییر داد.
نیازی نیست درمورد مشغله هایتان دروغ بگویید یا بهانه بیاورید. بیان یک یا دو جمله همراه با یک عذر خواهی محترمانه و رسمی کافی است.
اگر واقعاً از جواب منفی خود احساس ناراحتی میکنید و دوست دارید کمکی کنید، می توانید از راه حل های جایگزین استفاده کنید.
در حالت هیجان زدگی در لحظه جواب ندهید.
و در نهایت موقعیت هایی را که نه گفتن برایتان سخت بوده و آسیب دیده اید را به یاد آورید.
نتیجه گیری «نه» گفتن نسبت به خواسته های نامعقول دیگران و تسلیم آن ها نشدن ، یک مهارت لازم برای همه است که یادگیری آن
تنها با تمرین و ارتقا مهارت های فردی مانند اعتماد به نفس امکان پذیر است و آموزش آن به کودکان نه تنها به خود کودک
بلکه به جامعه نیز کمک می کند.
نگارنده : خانم پریسا محمدی کلهر
برای مطالعه بیشتر به لینک زیر مراجعه کنید :
کلینیک روانشناختی راز خوشبختی :
